In het Limburgse geboortecohort onderzoekt het CMK hoe de blootstelling aan omgevingsfactoren al heel vroeg in ons leven bepalend is voor latere ziektes. Ze meten de effecten van luchtvervuiling en schadelijke stoffen in verzorgingsproducten op de foetus en kinderen.
Het geboortecohort dat professor Tim Nawrot opzette vanaf 2010 omvat inmiddels al 2.200 Limburgse moeders en hun kinderen. En er komen er nog iedere week bij. “Dit was nooit gelukt zonder de medewerking van de vroedvrouwen van het ZOL en uiteraard de moeders en kinderen zelf. Bij de geboorte wordt bloed en placenta verzameld. We proberen de blootstelling zo goed mogelijk in kaart te brengen en meten de verouderingsprocessen in de cellen. Op 4- en 10-jarige leeftijd komen de kinderen weer naar onze campus voor een onderzoek van hart- en bloedvaten en voor cognitieve testen. We verzamelen dan ook opnieuw een bloedstaaltje.”
Hoge bloeddruk
De achtergrond van het geboortecohort is de DOHAD-theorie (developmental origins of adult health and disease) die zegt dat heel wat aandoeningen later in het leven een vroege ontstaansgeschiedenis kunnen hebben. “We willen een idee krijgen wat de omgeving heel vroeg in het leven doet en hoe we dat kunnen opvolgen”, zegt professor Michelle Plusquin. “In de DOHAD-hypothese is een link gelegd tussen omstandigheden tijdens de zwangerschap en risico’s op ziektes later in het leven. Het belang van dat heel vroege leven is de grootste vraag die we proberen op te lossen.”
“Er zijn nog geen kinderen met hoge bloeddruk, maar wel al kinderen van wie de bloeddruk sneller stijgt dan die van andere kinderen. Nu is dat nog niet belangrijk maar 30 jaar later misschien wel”, aldus Tim Nawrot.
Hun aanpak is uniek. “Er bestonden elders wel al geboortecohorten, maar wij zijn het grootste cohort dat veroudering bestudeert vanaf de geboorte. We onderzoeken hoe cellen verouderen en kijken naar de telomeren, de kapjes aan het uiteinde van de chromosonen. Wij brengen die in kaart vanaf de geboorte, dat deden wij wereldwijd als eerste. De kracht van de studie is dat we de kinderen kunnen blijven opvolgen. Ons labo zijn de Limburgse kinderen en hun moeders.”
Roet
“We zien dat het verouderingsproces al vanaf de geboorte wordt veroorzaakt door milieufactoren”, vervolgt Nawrot. “Kinderen waarvan de moeders tijdens de zwangerschap meer zijn blootgesteld aan luchtverontreiniging, zijn biologisch al ouder. Die verkorting van de telomeren herstelt zich niet en blijft doorwegen. We zien ook dat roetdeeltjes tot in de foetus terechtkomen. Limburg is dan nog niet het meest vervuilde gebied. Er is dus geen veilige drempel voor luchtverontreiniging.”
“We kijken ook naar hormoonverstorende stoffen als parabenen, een soort bewaarmiddelen die vaak terug te vinden zijn in verzorgingsproducten. We zien die gehaltes ook dalen omdat er wat wetgeving gekomen is om parabenen te bannen”, aldus Plusquin. “We kijken daarnaast ook naar positieve dingen, bijvoorbeeld hoe groen onze gezondheid beter kan maken.”
“Tijdens covid hebben we gezien dat jonge moeders die dichter bij groen wonen, minder stress hebben gerapporteerd”, vult Nawrot aan.
Komende 25 jaar?
“We hopen bij te dragen aan een betere en veiliger wereld”, zegt Tim Nawrot. “Groot nadeel van ons onderzoek is dat blootstelling voortdurend verandert waardoor het moeilijk is gezondheidsrisico’s goed in te schatten. Ze worden daardoor vaak onderschat. Normen worden vaak gemaakt voor gezonde 30-jarigen, je moet ze net maken voor personen die heel gevoelig zijn.”
“Ook over 25 jaar hopen we nog van zo veel mogelijk ouders en kinderen de toestemming te krijgen om ons onderzoek te doen. Wij hebben het zo opgezet dat er altijd nieuwe kinderen kunnen bijkomen. Hierdoor ontdekken we ook nieuwe trends”, besluit Michelle Plusquin.
